Mszaki w Pienińskim Parku Narodowym
Mszaki to rośliny których życie zapewnia gametofit - tzw. plecha lub ulistniona łodyżka, który je odżywia i wytwarza zarodnie. Na sporoficie powstają zarodnikowepuszki, sporofit jest zależny w stu procentach od gametofitu, jego podstawowym zadaniem jest wytworzenie i rozsianie zarodników. Mszaki są różnej wielkość, wahającej się od 1 mm do 50 cm. Występują najczęściej w zwartych plechach i darniach, można także obserwować pojedyncze łodyżki wyrastające z pomiędzy innych gatunków mszaków i roślin. Mszaki żyją praktycznie w każdym środowisku. Spotykamy je w ostępach puszcz, na pruchniejącym drewnie, w wodzie rzek oraz jezior, w miastach na ścianach i dachach budynków, czy cmentarzach. Trudno jest wyliczyć wszystkie siedliska zamieszkane przez tę grupę roślin, chociaż oczywiście każdy z gatunków ma swoje wymagania względem siedliska i nie wszędzie może występować.
Mszaki to rośliny o prostej budowie, powstałe w erze paleofitycznej. Co ciekawe niie posiadają one korzeni, w zamian mają tzw. chwytniki pobierające wodę swoją powierzchnią. Mszaki zbudowane są z części zielonej - gametofitem i części wykształcającej zarodniki - sporofitem. Budowa mszaków jest podstawą do ich podziału na niższe obiekty taksonomiczne. Mszaki dzielimy na glewiki, wątrobowce i mchy.
Glewiki posiadają ze słabo wykształconym splątkiem oraz rozetkowatym gametofitem przyrośniętym do ziemi chwytnikami. Charakterystyczna jest dla tej gromady roślin obecność wielkiego chloroplastu z jednym pirenoidem - ciałkiem białkowym, wokół którego gromadzi się skrobia, w każdej komórce gametofitu. Przestwory powietrzne plechy z czasem wypełniają się śluzem, w którym żyją kolonie sinic. W odróżnieniu od innych gromad mszaków rodnie powstają wewnątrz plechy, stosunkowo dużych asymilujących i stale rosnących sporofitów. Zarodnia, dojrzewająca najpierw w górnej części, otwiera się dwoma podłużnymi klapami skąd wysypują się zarodniki, gdy tymczasem w dolnej części cały czas tworzą się nowe.
Mchy - W gromadzie mchów wyróżniono cztery klasy roślin. Pienińskie mchy należą do trzech z nich, występują tutaj torfowce, płonniki i prątniki. Torfowce w swojej budowie mają niespotykane u innych mszaków bezbarwne komórki wodne przeplecione z tworzącymi sieć zielonymi komórkami asymilacyjnymi. Komórki wodne pozwalają na gromadzenie wody, której objętość przekracza wielokrotnie masę samej rośliny. Nie wchodząc w szczegóły różniące klasy płonników i prątników najbardziej czytelny (chociaż niezgodny z obecną systematyką) jest podział na mchy ortotropowe i plagiotropowe. Pierwsze z nich swoją budową przypominają rośliny naczyniowe, ponieważ ich gametofit (rosnący pionowo) ma ulistnioną łodyżkę i wykształcone chwytniki, przypominające korzenie. Dopiero na wierzchołku ulistnionego gametofitu powstaje po zapłodnieniu sporofit, na którym wytwarza się puszka zarodnikowa. Mniej podobna do roślin naczyniowych jest grupa mchów plagiotropowych (rozgałęzionych i płożących się po podłożu), wytwarzających sporofity na szczytach bocznych gałązek, dlatego łodyżka może rosnąć nie przerywając dalszego wzrostu.
Wątrobowce - wyróżnia obecność wewnątrz komórek ciał oleistych, których rola dotychczas nie została poznana. Kolejną ważną cechą jest występowanie w środku zarodni skręconych, taśmowatych sprężyc ułatwiających rozsiewanie zarodników. Organizmy te posiadają bardzo zróżnicowaną budowę, na podstawie której podzielono tę gromadę organizmów na niższe jednostki taksonomiczne. Wątrobowce należące do klasy porostnicowe wykształcają taśmowatą, wielokomórkową plechę o złożonej strukturze wewnętrznej, na której wyrastają parasolowate twory z organami rozmnażania płciowego. Niektóre gatunki tworzą kubkowate twory, wewnątrz których znajdują się rozmnóżki służące do rozmnażania wegetatywnego. Druga klasa to meszkowe, w której część gatunków tworzy plechę o bardzo prostej budowie, zbudowaną z kilku warstw komórek wyglądem zewnętrznym przypominającą porostnicowe. Pozostałe organizmy w tej klasie posiadają dwa rzędy naprzeciwległych względem siebie listków bocznych oraz jeden rząd listków brzusznych. Oprócz wykształcanych organów rozmnażania płciowego różne gatunki często tworzą rozmnóżki.