Ochotnica Górna
By Jerzy Opioła
Ochotnica Dolna i Górna początkowo stanowiły jedną wieś, której dokument lokacyjny w 1416 r. wydał Władysław Jagiełło. Wieś nosiła wtedy nazwę Ochotniczka i składała się z dwóch osad, polskiej i wołoskiej (czy też ruskiej). Ochotnicę w tym czasie zasiedlała ludność migrująca z Bałkanów i Siedmiogrodu. Nazwa wsi w obecnej postaci występuje od połowy XVI w., kiedy w dolinie Ochotnicy powstała wieś Babieniec obecnie Ochotnica Górna. Nazwa ta w języku serbskim oznacza halę wypasową, co sugeruje, że było to wcześniej miejsce wypasu używane przez pasterzy wołoskich. W XVIII w. z powodu napływu osadników polskich Wołosi i Rusini stanowili już w Ochotnicy mniejszość. W 1910 r. powstała druga parafia i Ochotnica została formalnie podzielona na Górną i Dolną. Obie wsie wraz z Tylmanową stanowią obecnie jedną gminę.
Podczas okupacji hitlerowskiej w październiku 1944 r. doszło do bitwy ochotnickiej pomiędzy oddziałami niemieckimi a IV batalionem 1. Pułku Strzelców Podhalańskich AK oraz partyzantami radzieckimi. Starcia toczyły się w rejonie Gorca, nad potokami Jamne i Jaszcze, oraz koło przysiółka Skała. W grudniu 1944 r. w odwecie za zabicie przez partyzantów sowieckich oficera SS Niemcy przeprowadzili pacyfikację Ochotnicy Dolnej, znaną jako Krwawa Wigilia. Spalono ok. 50 gospodarstw, zginęło 56 osób. Męczeństwo wsi upamiętnia pomnik projektu Henryka Burzca wzniesiony w 1964 r. w centrum Ochotnicy Dolnej.
Ochotnica Górna jest malowniczo położoną miejscowością u podnóży Gorców w wąskiej i długiej kotlinie rzeki Ochotnica oraz jej dopływów: Furcówka, Potok Forędówki, Jaszcze, Jamne, Potok Jurkowski. Od zachodniej i północnej strony tereny wsi podchodzą aż pod Przełęcz Knurowską (846 m n.p.m.) i wierzchołki głównego gorczańskiego grzbietu biegnącego od Gorca po Jaworzynę Kamienicką, od północy wciskają się w kotliny długiego Pasma Lubania. Nad osiedlem Jamne znajduje się schronisko Gorczańska Chata "GOCHA" (d. Hawiarska Koliba). Liczne pensjonaty i gospodarstwa agroturystyczne. Warto także przespacerować się ścieżką edukacyjną, która biegnie przez Potok Jaszcze, do miejsca katastrofy amerykańskiego bombowca B-24 "Liberator" w grudniu 1944 r. i zejść przez Holinę na Forędówki. Idąc od Kościoła w stronę Ustrzyka skręcając w lewo można dojść do dwóch jezior: Iwankowskiego i Zawadowskiego (niestety teraz już coraz rzadziej występujących). Na przysiółku Studzionki znajduje się prywatny skansen etnograficzny, w skład którego wchodzą dom-muzeum, drewniana góralska kaplica oraz kuźnia. Skansen można zwiedzać po uprzednim umówieniu się z właścicielem.
Najstarszym zabytkiem Ochotnicy Górnej jest drewniana Kurnytowa Koliba z 1839 r. – duży szałas pasterski, który znajduje się na polanie Forędówka powyżej przysiółka Forędówka. Stary drewniany jednonawowy kościół wybudowany w 1909 r. został rozebrany w 2003 a w jego sąsiedztwie powstał nowy według projektu Zenona Trzupka.