Tylmanowa
by Jerzy Opioła
Tylmanowa została założona w 1336 r. przy szlaku handlowym wiodącym na Spisz. Jej nazwa pochodzi od imienia zasadźcy wsi Tylmana. Wieś lokowana na prawie magdeburskim. Wieś początkowo należała do Klarysek a później weszła w skład starostwa czorsztyńskiego. Jest to wieś w okolicy Dunajca , której centrum leży na wysokości około 395 m n.p.m. Podczas kampanii wrześniowej w 1939 r. w zwężeniu doliny Dunajca koło Kłodnego znajdował się silny polski punkt oporu prowadzony przez Korpus Ochrony Pogranicza „ Żytyń” i Batalion Obrony Narodowej „Limanowa”.
Najstarszym zabytkiem Tylmanowej jest drewniany Kościół pw. św. Mikołaja, który znajduje się w środkowej części miejscowości. Pierwsza świątynia powstała we wsi już w XVI wieku. Drewniany kościółek z gontowym dachem i dzwonnicą spłonął w 1756 r. i w tym samym roku powstał obiekt istniejący do dziś. Jest to budowla jednonawowa, orientowana, z jednokalenicowym dachem krytym blachą. Wewnątrz barokowy ołtarz z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej oraz dwa ołtarze boczne, również w wystroju barokowym. Współczesny witraż autorstwa Jana Joachimiaka. W 2001 r. w sąsiedztwie ukończono nową świątynię, do której przeniesione są obecnie nabożeństwa. Bliżej drogi stoi dzwonnica z połowy XIX w. W latach 1972-1980 na skalnym wzgórzu Baszta u ujścia potoku Ochotnica wybudowano kalwarię z rzeźbami Tomasza Zabrzeskiego, ludowego rzeźbiarza z Kłodnego.
Dwór w Tylmanowej z gankiem wspartym na czterech kolumnach wybudował w 1840 roku. ówczesny właściciel Tylmanowej Wiktor Berski. Nad tylnymi drzwiami zachował się kamień pamiątkowy. W Tylmanowej znajduje się ośrodek wypoczynkowy oraz liczne kwatery prywatne. Bezpośrednie połączenie autobusowe z Nowym Sączem, Nowym Targiem i Krakowem. Przez wieś przebiega szlak zielony, który w jedną stronę wiedzie na Lubań w drugą na Jaworzynkę w Beskidzie Sądeckim. Od Tylmanowej dolina Dunajca zwężą się coraz bardziej. Rzeka płynie wąskimi przesmykami pomiędzy zboczami szczytów Gorców i Beskidu Sądeckiego, tworząc tzw. Zielony Przełom. Szczególnie pięknie jest tutaj jesienią, kiedy to porastające wzgórza buki i inne drzewa liściaste przybierają pastelowe kolory.